Emre ERGÜL
Atlas Okyanusu’nun kuzeyinde, Grönland’ın güneydoğusunda yer alan ada ve Avrupa ülkesi İzlanda teyakkuzda… 32’si faal 130 yanardağın bulunduğu ülkenin güneybatısındaki Reykjanes yarımadası, ekim ayından bu yana sallanıyor. 1 ayda 22 bin sarsıntının yaşandığı bölgede son 48 saatte şiddeti 4’ün üzerinde olan zelzeleler yaşandı.
İzlanda Meteoroloji Ofisi (IMO), 8 yüzyıl sessiz kalan ve 2021 ve 2022’de küçük volkanik patlamaların yaşandığı Fagradalsfjall Yanardağı’nda büyük bir patlama olma mümkünlüğünün arttığını tespit edince, bölgede inanılmaz hal ilan edildi. Volkanın yakınındaki 4 bin kişinin yaşadığı Grindavik kasabasında tahliye süreçleri başlatıldı.
“Magma ölçüsü, Fagradalsfjall’daki patlamalarla bağlı en büyük magma sızıntılarında gözlemlenen ölçüden kıymetli ölçüde daha fazladır” raporu veren IMO, “Şu anda oluşmakta olan bir magma tünelinin Grindavík’e ulaşabileceğini” aktarınca dünya genelinde bir endişe oluştu… Fagradalsfjall’da Eyjafjallajökull Yanardağı’nın 2010 yılındaki şiddetli patlaması üzere bir volkanik patlama yaşanmasından korkuluyor.
Eyjafjallajökull’de birinci volkanik hareketlilik Aralık 2009’a yanlışsız başlamıştı. 20 Mart 2010 günü başlayan patlamalar, 23 Haziran 2010 tarihine kadar devam etmişti. Eyjafjallajökull Yanardağı’nın patlaması sonucunda Avrupa içi ve Avrupa-Amerika uçak ulaşımı büyük darbe yemişti. 100 bin uçuşun iptal edildiği devrin ziyanı 5 milyar dolar olarak hesaplanmıştı. İzlanda’da 2010’dan sonra 5 volkan patlaması yaşandı… 2011’de Grimsvötn Yanardağı, 2014’te Holuhraun Yanardağı patlamıştı. 2021 ve 2022’de Fagradalsfjall’de iki sefer volkanik hareketlenmeler yaşandı.
İzlanda Ulusal Polis Merkezi’nden yapılan “5 Ağustos’taki son hareketlilikten sonra Fagradalsfjall’ın Litli-Hrutur kraterinde büyük hareketlilik var” açıklaması sonrası, Batı basını, muhtemel büyük bir Fagradalsfjall patlamasının 2010 Eyjafjallajökull patlaması üzere milyarlarca dolar ziyan vermesinden korkulduğuna dikkat çekti.
Her yol yenileme en az 250 bin dolar!
İzlanda, 250 milyon yıl evvel oluştuğu iddia edileniki levha, Atlantik Ortası Sırtıile okyanusların tabanında bulunan ve 40 bin km uzunluğa sahip Okyanus Ortası Sırtı üzerinde yer alıyor. Bu iki levha ortasında açılma epey, jeolojik hareketlilik yaşanıyor. İşte bu yüzden de ortalama üç yılda bir volkanik aktivitenin meydana geldiği İzlanda, dünyanın en etkin volkanik bölgelerinden biri.İzlanda devleti, her volkanik patlama sonrası yolların yenilenmesi için en az 250 bin dolar harcıyor.
İtalya’da da Campi Flegrei üstün yanardağ endişesi
Bir yanardağ uyarısı da İtalya’dan geldi… 1538 yılında patlayan Campi Flegrei harika yanardağının asırlar sonra uyanmasından korkuluyor. Capri ve Ischia adalarının altından Napoli kentinin eteklerine kadar 200 kilometre boyunca uzanan bölge bugün 800 bin şahsa mesken sahipliği yapıyor; 18 kasabayı kapsıyor. İtalya Ulusal Jeofizik ve Volkanoloji Enstitüsü’ne (INGV) nazaran bölgedeki sismik aktivite Aralık 2022’den bu yana ağırlaşıyor.
Campi Flegrei bu yıl 3 bin 450’den fazla sarsıntı kaydetti. Bunların bin 118’i ağustos ayında meydana geldi. Datalarına nazaran bu sayı, bir evvelki yılın toplamının üç katından fazla. INGV lideri Carlo Doglioni, “Campi Flegrei’deki durumun gelişimiyle ilgili iki muhtemel senaryo var” dedi: “İyi senaryo, devam eden yükselip alçalma krizinin 1983-1984 periyodunda olduğu üzere sona ermesi. Makus senaryo ise 1538’dekine benzeri bir patlama.”
“Turuncu kod”a geçildi
İzlanda, dün itibariyle 4 üzerinden 3’üncü volkanik tehlike derecesini gösteren turuncu koda geçti. Bölgenin tanınan turizm alanı “Mavi Göl” de 16 Kasım’a kadar turistlere kapatıldı. Volkanbilimci Thorvaldur Thordarson, “En berbatına hazır olmalıyız. Son sarsıntılardan birinin şiddeti 5’ti. Bu tip sarsıntıları büyük patlamalara neden olabilir” dedi
“10 bin yıllık patlama” 1477’de yaşandı
İzlanda bugüne kadar iki tarihi ve ölümcül volkan patlaması taşadı. Birincisi 1477’de BárðarbungaYanardağı’nın patlaması olayıydı. Quartz Daily Brief’e nazaran, bu patlamada “son 10 bin yılın en büyük lav akışı yaşandı.” 1883’deki Krakatoe Yanardağı patlaması olayında ise 30 bin kişi hayatını kaybetti.
