Hamide HANGÜL
Dijitalleşmenin baş döndürücü bir süratle gelişmesiyle siber tehditler arttı, yapay zeka sürat kazanırken her kesimde yazılım işin merkezine yerleşti.
Türkiye’nin teknoparkları, teknolojiye ilgi duyan genç jenerasyonu, teşebbüsçü zekası ve üretim kabiliyetiyle bu alanda değerli bir potansiyele sahip olduğuna işaret eden Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Türkiye Yazılım Meclisi Lideri Ertan Barut, bu alanda ülkemizin sahip olduğu büyük potansiyelin altını çizdi.
Ancak atılması gereken kritik adımlar var. Türkiye’nin bugün yazılım kesiminde uygun bir sıçrama yapması için tıpkı öteki stratejik dallarda olduğu üzere, Yerli Yazılım Strateji ve Gelişim Merkezi üzere bir yapının kurulması teklifinde bulunan Barut, şöyle konuştu.
“Mevzuat ve regülasyonlarda süratli olmamız şart”
“Türkiye’de yazılım endüstrinin gelecek stratejilerinin oluşturulması, sahiplenilmesi, regülasyonlarda süratli hareket edilmesi, işgücü yetiştirilmesi, dalın gelişmesi, devletimize ve tüm bölümlere olan katkısı yanında ihracata olan katkısını artırmak, nitelikli yazılımcı, bilişimciler yetiştirmek için tüm paydaşlarla birlikte süratli sonuç alıcı modeller üzerinde çalışmalıyız.
Bu bahiste Hindistan’da 245 milyar dolarlık teknoloji sanayisi oluşturmuş, çok başarılı sonuçlar almış ve ülkede en üst organ olarak kesime taraf veren, yöneten NASSCOM modeli başta olmak üzere, Amerika SIIA, İngiltere BCS, ITAA, Almanya BITKOM, BSI, Fransa, Japonya, Çin ve Brezilya’da farklı modeller var.
Ülkemizde de başarılı olmuş farklı modellerimiz var. Bu ve gibisi modellerle ülkelerin bilişim ve yazılım ekosisteminin çok süratli geliştiğini ve firmalarının da küresel oyuncular ortasına girdiklerini, ülkelerinin ihracatına ve dijital dönüşümüne kıymetli ölçüde katkı verdiklerini görmekteyiz.
Eğer Yerli Yazılım Strateji ve Gelişim Merkezi üzere bir model oluşturulursa birebir öbür kesimlerdeki sıçramayı biz de yazılım dalı olarak gerçekleştiririz. Bir alana yapılan odaklanma, strateji ve planlama bir kesimi bir anda diğer bir yere getiriyor.”
Barut, kelam konusu Yerli Yazılım Strateji ve Gelişim Merkezi modelinin oluşturulması halinde kesimin daha çok sahiplenilerek, mevzuat ve regülasyonlarda daha süratli hareket edilebileceğini, ihracatta da sıçrama yakalanabileceğinin altını çizdi. Barut, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Türkiye’de bölümü gerçek stratejilerle yönlendirebilir ve yönetebilirsek, teşvik ve takviyeleri daha da odaklı geliştirirsek, teşebbüsçü yatırımcı ekosistemini genişletebilirsek ve de ihracata yoğunlaşabilirsek değerli fırsatlar yakalarız.
Bu alanda hem ferdî girişimcilerimizin, hem de şirketlerin yurt dışına iş yapıp ihracat yapmaları üzere fırsatlarımız var. Dünyada yazılımın, uzaktan yönetilebilme ve geliştirilebilmesi imkanlarıyla süratli üretim sağlanabiliyor. Şirketler bazında da dünyada hizmet verecekleri önemli fırsatlar, projeler var.
Son yıllarda gelişen ve büyüyen sanayimizle önemli birikimler ve deneyimlere de sahip bir ülke pozisyonuna gelmiş durumdayız. Bizim hesaplarımıza nazaran, süratli hareket edersek ihracatımızı 20 milyar dolara çıkarabiliriz. Bilişim, Yazılım, Oyun Yazılımları ihracatımız 2022’de 2.6 milyar dolar düzeyinde, 2023 Mayıs itibariyle ise 1.1 milyar dolarlık ihracatımız kelam konusu. 2023 yılı iddiamız ise yaklaşık 3 milyar dolar.
Ancak bu sayılar yazılım, bilişim hizmetlerinin devlet tarafında kayıtlı resmi bilgileri. İhracat bildirimi yapılmadan yapılan ihracat sayıları, her türlü donanımlarla (araç, ekipman, otonom sistemler, iha siha vb) içerisinde yer alan (gömme) yazılımlara ilişkin ihracat sayıları, yurtdışına uzaktan hizmet karşılığı çalışanların da döviz girdilerini ihracat kapsamına alırsak bilişim ve yazılım ihracatımızın 5 milyar doları zorladığını düşünmekteyiz.”
“Uzaktan çalışmayı kalıcı hale getirelim”
Türkiye’de teknopark sayısının 100’e ulaştığını ve teknoparklar dahil, ülke genelinde yaklaşık 20 bin civarı bilişim, yazılım alanında faaliyet gösteren şirket, teşebbüs olduğunu söyleyen Barut, dalın gelişmesi ve ihracatının artırılması için uzaktan çalışmanın yazılım geliştiricilere özel bir statüye dönüştürülerek kalıcı hale getirilmesini, bu minvalde desteklenmesi gerektiğinin altını çizdi.
Barut, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Yazılım kesimini teknoparklarda çalışmaya zorlamayalım. Bu hususta hazırlanan düzenleme çok yararlı oldu, kesim bunun uzatılıp kalıcı hale getirilmesini bekliyor. Dünyanın rastgele bir yerinden rastgele bir işe projeye yönelik geliştirme yapabilmekteyiz.
Bu halde Anadolu’dan bilişimciler yetiştirip, istihdama katkı sağlayabiliriz. Daha kapsamlı, geniş ve vizyoner düşünüp, ülkenin ayak basılan her yerini Ar-Ge ve ÜrGe alanları olarak düşünmeliyiz. Böylece kapsamlı bir verimlilik alanı üretmiş oluruz. Türkiye’nin bütün köşelerinden ArGe, Ür-Ge ve ihracat yapabilecek potansiyelimiz var. Türkiye’nin dört bir alanı yazılım Ar-Ge ve Ür-Ge alanı olmalı.”
“AB’nin 20 milyon bilişimciye muhtaçlığı var”
Avrupa Birliği’nin 6 milyon civarında bilişimci, yazılımcısı olduğuna ve 2030 yılına kadar da 20 milyon bilişimciye ulaşma maksadı olduğuna işaret eden Ertan Barut, Türkiye’de ise 500 bine yakın bilişimci olduğuna işaret etti.
Bu noktada gençlerin yetiştirilmesinin değerine dikkati çeken Barut, kesimdeki gereksinimi şu sözlerle özetledi: “Türkiye’yi, AB’nin bir modülü olarak görüyoruz. Biz genç potansiyelimizle daha fazla bilişimci yetiştirmeliyiz. Telekom uzmanından yazılım uzmanına, sistem, donanım mühendislerine, kodlamadan siber güvenliğe kadar ve de açık kaynak yazılım alanında, ülke olarak önümüzde fırsatlar var.
Bu pencereden baktığımızda 1 milyon bilişimci daha yetiştirmemiz gerektiği görülüyor.” Dünyada siber savaşların gündemde olduğuna işaret eden Barut, “İnsansız uçakların olduğu bir dünyada bizim de güçlü siber güvenlik ordularına gereksinimimiz var. Süratlice yazılım dünyasına hakim, nitelikli bilişim uzmanları, mühendisler, yazılımcılar yetiştirmeliyiz.”
Yazılım bölümünün fotoğrafını çeken bir envanter projesi üzerinde çalıştıklarını açıklayan Barut, “Türkiye’nin bilişim ihracatını, firmalarını, çalışan sayısını, üretim kapasitelerini, standartlarını, ağırlaştıkları Ar-Ge ve Ür-Ge alanlarını ortaya koyan datalara hemen gereksinimimiz var. Bunun için de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığımızla birlikte kapsamlı bir envanter projesi üzerinde çalışıyoruz” diye konuştu.
Yazılımcılar 10 bin $’lık maaşı yurtdışında 10’a katlayabiliyor
Türkiye’de yetişmiş yazılımcıların yabancı ülkelerin de radarına girdiğini ve bu noktada süratli bir beyin göçünün de yaşandığına işaret eden Ertan Barut, teşvikler ve sübvansiyonlarla bu göçün önlenmesi gerektiğine dikkat çekti. Türkiye’de fiyatların en düşük 1000 dolar civarında olduğuna işaret eden Barut, bu sayının niteliğe, uzmanlığa, bildiği yazılım lisanı, bilgi tabanı uygulamalarına, işin stratejik pozisyonuna ve hitap ettiği pazarına nazaran 5-10 bin dolara kadar çıktığını vurguladı.
Dünya ölçeğinde ise büyük firmaların en az 3 katı yüksek fiyatlar ödediğine işaret eden Barut, “20 – 100 bin dolar ortası aylık fiyatlar bile niteliğe ve uzmanlığa nazaran kelam konusu olabiliyor. Türkiye’de, uzaktan çalışmayla İngiltere, Hollanda, Almanya, İsveç üzere ülkelerden, Kanada, Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda’dan yazılımcılara galen talepler gençlerimizi cezbediyor. Oyun üretiyor, yazılım geliştiriyor ya da kritik siber güvenlik alanında hizmetler sunuyorlar.
Bir yandan da hem yurtiçi hem de yurtdışı beyin göçüne aracılık eden şirketler de çoğalmaya başladı. Yurtiçi firmalar ortası ya da yurtdışı transferler, hem fiyatları yükseltiyor, hem de firmaların istikrarını bozuyor. Yazılımcı göçünden ötürü da bölümde nitelikli uzmanlara daha fazla gereksinim doğuyor. Bu nedenledir ki uzaktan çalışmanın kalıcı hale gelip genişletilmesini ve teknoloji geliştirme bölgelerindeki mevzuatlar çerçevesinde takviyeler ve teşviklerle, beyin göçünün önüne geçebileceğimizi öngörmekteyiz.”
