Nurdoğan ARSLAN ERGÜN
Son vakitlerde bilhassa KYK yurtlarında üst üste yaşanan kazalarla gündeme gelen Türkiye asansör dalı, üretim ve satışlarda süratli bir çıkış yaşıyor. 3 bini montaj firması olmak üzere yaklaşık 3 bin 500 firmanın faaliyet gösterdiği pazarda, kalite ve güvenlik tartışmaları sürerken, üretim ve satış tarafında da hareketlilik yaşanıyor. İç pazarda sarsıntı bölgesinin inşasıyla yıllık üretimin üzerinde bir taleple karşılaşan kesimde, en kıymetli sorun ise hem üretim ve montajda hem de bakım-onarımda merdiven altı firmaların çok olması.
Yük asansörleri de dahil her yıl ortalama 25-30 bin yeni asansörün hizmete açıldığını belirten Asansör ve Yürüyen Merdiven Sanayicileri Derneği (AYSAD) Lideri Oğuzhan Bulgurluoğlu, sarsıntı bölgesinin tekrar inşası ile birlikte yalnızca o bölgede 25 ila 30 bin adet ortasında asansör gereksinimi doğacağını açıkladı.
Taleple birlikte üretimin de artacağına işaret eden Bulgurluoğlu, mevcut heyeti kapasitenin talebi karşılamaya yettiğini belirtti. Türkiye’deki mevcut asansör sayısını 800 bin adet olarak aktaran Bulgurluoğlu, “Türkiye çok önemli bir pazar. Bütün Avrupa için hem mevcut hem de yeni asansör adeti çok fazla” diye konuştu.
Cironun yüzde 60’ı çokuluslu firmaların
Türkiye asansör bölümünde pazarın yüzde 30-35’ine çokuluslu markalar hakim. Lakin bedel olarak bakıldığında ise cironun yüzde 60’ı bu firmaların elinde bulunuyor. AYSAD Lideri Bulgurluoğlu, bunun nedenini çokuluslu firmaların yüksek binalarda daha ‘katma değerli’ asansör yapmalarına bağladı.
Yatırım açısından Türkiye’nin cazibesi olduğunu söyleyen Bulgurluoğlu’na nazaran, çokuluslu firmalar üretim ya da tasarım için Türkiye’ye geliyor ve eserler buradan paketlenerek gönderiliyor. Kentsel dönüşüm projeleriyle iç pazarda canlanma yaşayan asansör kesimi, ihracatta da sevindirici sayılara imza atıyor. 300 milyon euroluk ihracatı bulanan bölümün ithalatı ise 150 milyon euro.
Cari fazla veren bölüm, bilhassa materyal üretimi noktasında değerli bir tedarikçi pozisyonunda. Bölümün bu yıl Kuzey Afrika, Ortadoğu ve Orta Asya pazarında çıta yükseltmeyi hedeflediğini lisana getiren AYSAD Lideri Bulgurluoğlu, yüksek kaliteli eserlerle Avrupa pazarında da muvaffakiyet amaçladıklarını kaydetti. Yıl sonunda ihracatta yüzde 30’luk bir artış beklediklerini ileten Bulgurluoğlu, “Rusya’dan milletlerarası firmalar çekilince pazarda çok önemli bir gereç açığı oluştu. Asansörde Türk firmaları bunu karşılıyor.
Burada önemli bir artış oldu. Onun için benim bu sene ihracat beklentim daha da fazla” dedi. Pazarda hem üretim ve montaj hem de bakım noktasında merdiven altı firmaların yoğunluğuna dikkat çeken Bulgurluoğlu, “Özellikle sarsıntı bölgesinde doğan gereksinimle birlikte tüm Türkiye’nin bir yıllık talebi tek bölgeden gelecek. Buradaki telaşımız müteahhidin maliyeti düşürmek için standartlara uygun olmayan, daha ucuz eserlerin merdiven altı firmalardan tedarik etmesi. Standardın tutturulması çok kıymetli.
Sonuçta orası sarsıntı bölgesi, oraya uygun bir asansör olması gerekiyor” ikazında bulundu. Öte yandan zelzele bölgesinde çimento, hazır beton üzere kesimlerde fahiş fiyata karşı devletin aldığı önlemleri asansör dalı için de alması gerektiğini lisana getiren Bulgurluoğlu, “Burada devletin alım garantisi verip fiyatları sabitlemesi gerekiyor. İnşaat maliyetleri artmış, otomatikman asansörde de fiyatlar artacak. O nedenle kamunun kesinlikle işin içinde olması gerekiyor” yorumunu yaptı.
Eleman açığına yabancı emekçi önerisi
Daldaki ciro artışının karlılığa yansımadığını söyleyen Bulgurluoğlu, maliyetlerin yanında firma yoğunluğunun da karlılığı düşürdüğünü belirtti. “Böyle olunca da kime teknolojiye, AR-GE’ye yatırım yapamıyor” diyen Bulgurluoğlu, şöyle devam etti. “Firmalar genelde günü kurtarmaya çalışıyor. İş arttığında da işte herkes fiyatını yükseltiyor.
Bazen Türkiye’den daha ucuz eserler Çin’den getiriliyor. Hasebiyle maalesef kârlılık ciro artışlarına yansımıyor. Merdiven altı da tam olarak engellenemediği için kısa vakitte karlılık beklemiyoruz.” Bölümün girdi maliyetlerine karşı direnmeye çalıştığını lakin istihdam açığına direnemediğini söz eden Bulgurluoğlu, “Çok önemli işgücü açığımız var. Yetişmiş eleman bulamıyoruz. Mevcut olanlar da zelzele bölgesinde çalışmaya gidiyor. Bu mevzudaki tahlil teklifimiz; Türk cumhuriyetleri üzere etraf ülkelerden süreksiz olarak yetişmiş insan gücü getirilebilir. Böylelikle hem personellik fiyatları artmaz hem de nitelikli çalışan bulunabilir” diye konuştu.
Kazalardan asansör firması kadar yönetici de sorumlu
Oğuzhan Bulgurluoğlu, tüm taşıma aygıtları içerisinde en inançlı aracın asansör olduğunu söyledi. Türkiye’deki 800 bin asansörün kimilerinin yenilendiğini kaydeden Bulgurluoğlu, şunları söyledi: “Yürürlükteki Asansör Yönetmeliği’ne uygun olarak tesis edilmiş, Asansör Bakım ve İşletme Yönetmeliği’nin ilgili unsurlarına nazaran aylık bakımı ve yeniden ilgili mevzuata nazaran yıllık periodik denetimleri A Tipi Muayene kuruluşları tarafından yapılan bir asansörde kaza meydana gelmesi ihtimali yok denebilecek kadar azdır.
Kaza meydana gelmesi; asansörün tasarım, aksam seçimi ve işletme-bakım tarafından kusurlara sahip olduğu kuşkusunu uyandırır. Bu uygunsuzlukların, yıllık denetimde saptanmamış olması da o süreçte bir ihmal yahut kusur ihtimalini akla getirir.
Asansör İşletme ve Bakım Yönetmeliği’ne nazaran, bina sorumlusu, asansörle ilgili rastgele bir tehlikeli durumu bakım kontratı imzalanan asansör monte eden yahut onun yetkili servisine iletir ve kelam konusu asansöre, asansör monte eden yahut onun yetkili servisi tarafından müdahale edilene kadar gerekli güvenlik önlemini alır. Asansör bakımı, 100 TL daha ucuz diye dost-akrabaya değil işin uzmanına yaptırılmalı. En az asansör firması kadar bina yöneticileri de kazalardan sorumlu.”
Kırmızı etiketli asansöre binmeyin!
Asansör Periyodik Bakım Yönetmeliği’ne nazaran, asansörlerin periyodik denetimleri Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yetkilendirilen ve TÜRKAK tarafından akredite edilen A tipi muayene kuruluşlarınca yılda en az 1 kez yapılır. Güvensizlikten ötürü kırmızı etiket takılan asansörlerin kullanılmaması ve yönetmeliğe nazaran 60 gün içerisinde inançlı hale getirilmesi gerekiyor. Kusurlu olduğu için sarı etiket takılan asansörlerin de 120 gün içerisinde inançlı hale getirilmesi gerekiyor.
