Özlem SARSIN
2023-2024 Zeytin ve Zeytinyağı dönemi açılış merasimi, İzmir Ticaret Borsası ve Bergama Ticaret Odası tarafından Bergama’da gerçekleştirildi. Merasimde konuşan İzmir Ticaret Borsası İdare Konseyi Lideri Işınsu Kestelli, Türkiye’de toplam zeytin üretiminin 2021 yılında 1,7 milyon ton iken 2022’de yüzde 71 artış ile 2,9 milyon tonluk rekor düzeye ulaştığını söyleyerek, ihracatın da 2022/23 döneminde toplam 922 milyon dolara yükselerek ihracatta da rekor kırıldığını tabir etti.
Ancak üretimde bu dönem bir düşüş olacağını herkesin bildiğini belirten Kestelli, “Nitekim, Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin yaptığı rekolte iddia çalışmasına nazaran; 2023-24 döneminde sofralık zeytin üretiminin 443 bin ton ve zeytinyağı üretiminin 179 bin ton olacağı açıklandı. Zeytin üretiminde bu yıl yaşanan düşüşte global iklim değişikliğinin neden olduğu çok sıcaklığın, şiddetli tabiat olaylarının ve kuraklığın kıymetli bir tesiri olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
“Ağaç başına randıman düştü”
Ağaç başına ortalama randımanın geçen seneye nazaran azaldığı ve 7,9 kg zeytin elde edileceği, buna bağlı olarak toplam elde edilecek zeytin ölçüsünün evvelki dönemine nazaran yüzde 55 azalacağının öngörüldüğünü vurgulayan Kestelli, “Sadece bizde değil tüm dünyada rekolte beklentileri son beş yılın en düşük düzeylerinde.
Dünya zeytin ve zeytinyağı üretiminin açık orta bir numarası İspanya’da arka arda iki yıldır yaşanan kuraklık nedeniyle üretimde büyük bir düşüş yaşanıyor. 2021-2022 döneminde 1,4 milyon tonla dünya üretiminin bir numarası olan ülkede üretim kestirimi bu dönem 680 bin tona geriledi.
Bu sayının 500 bin tona kadar gerileyebileceği söyleniyor. Ülkemiz, zeytin ve zeytinyağı üretimindeki artışını istikrarlı halde devam ettirirse İspanya ve İtalya ile birlikte dünya pazarlarında önde gelen pozisyonunu kalıcı hale getirebilir” diye konuştu. Kestelli ayrıyeten, markalı ihracatı artırmak maksadıyla teşvik sisteminde düzenlemeler yapılması gerektiğini söyledi. Tariş Genel Müdürü ve İzmir Ticaret Borsası İdare Şurası Üyesi Güngör Şarman ise Ulusal Zeytin ve Zeytinyağı Konseyi’nin yeni dönem için belirlediği üretim ölçüsünün 180 bin ton olduğunu söyledi.
Şarman, “Ancak geçen yılki o çok yüksek üretimden bu seneye 180 bin ton daha devredecek. Ayrıyeten Suriye’den bu sene 40 bin ton daha zeytinyağı gelecek. 10 bin ton da zeytinin firesinden kaynaklanan zeytinyağı üretimi de eklenecek. Bu seneyi 410 bin tonluk bir zeytinyağı ölçüsü ile karşılamış olacağız. Geçen seneye kıyasla üretim düşse de hiçbir vakit kendi insanımıza zeytinyağı yedirme ıstırabı olmayacak, tüketicimiz zeytinyağı ile buluşturacağız” dedi.
Kısıtlama olmasaydı 1 milyar doların üzerine çıkacaktık
Güngör Şarman, tüketiciyi zeytin yağı ile buluşturmaya devam edeceklerini söyleyerek, yaratılan zeytin yağının kısıtlı olacağı algısının gerçek olmadığını söyledi. Türkiye’nin geçen sene gelmiş geçmiş en yüksek zeytinyağı üretimi ve ihracatını yaşadığını söyleyen Şarman, “Geçen yıl zeytinyağı üretimi 421 bin tondu. Türkiye’nin gelmiş geçmiş en yüksek üretimi idi.
Bu kadar yüksek üretim olduğunda bunu nasıl satacağız diye çabalarken önümüze bir baht çıktı, dünyanın en büyük üreticisi olan İspanya’da üretim düşütü. 150 bin ton zeytinyağı ihracatı yapıldı 800 milyon dolar gelir sağladık. Kesim olarak zeytinyağı ihracatının kısıtlanmasından şad olmadık, hala devam ediyor, ihracat yasağının bir an evvel kaldırılmasını istiyoruz. Bu kısıtlama olmasaydı birinci kez kesimimiz 1 milyar doların üzerinde ihracat geliri sağlamış olacaktı” dedi.
“Tüketici zeytinyağı yiyebilecektir”
TARİŞ Zeytin ve Zeytinyağı Birliği Lideri Hilmi Sürek, piyasada süreç gören 5 asit rafinajlık zeytinyağı fiyatının kilogram başına 165 lira olduğunu belirterek, “Son devirde öne çıkarılan kilogram başına 295 lira fiyat, 0,3 Kuzey Ege natürel sızma yağı için geçerli brüt fiyat olup, 0,3 asit alımı hiç yoktur, münasebetiyle piyasada süreç görmemektedir” sözünü kullandı.
Sürek, alım fiyatlarının, 30 kooperatiften gelen piyasa fiyatları, eser rekoltesi, üretici ortaklarının rekolte taahhüt ölçüleri, eserin kalite durumu, stok ölçüsü, satış maksatları, yurt dışı piyasa bilgileri ve rekolteleri, eser bedeli ödeme vadesi dikkate alınarak belirlendiğine işaret ederek, şunları kaydetti: “Sezon başlamadan bilhassa kooperatif bölgeleri başta olmak üzere öteki zeytincilik bölgelerinden de yağ numuneleri alınarak kalite araştırması yapılmaktadır.
Gerek ilgili araştırma sonuçları gerekse de alanda yapılan incelemeler sonucunda bilhassa natürel sızma zeytinyağı ölçüsünün az olacağı belirlenmiştir. Tüketici ekonomik durumuna nazaran zeytinyağı yiyebilecektir. Tüketici için tek bir zeytinyağı yoktur. Mevcut durumda çeşitli sınıflarda uygun fiyatlarla zeytinyağı bulunmaktadır. Sızma almaya gücü yetmeyen tüketiciler riviera yahut rafine zeytinyağı tüketebilecektir.”
