Kerim ÜLKER
Türkiye 180 milyar dolara ulaşan dünya deri bölümünde geçtiğimiz yıl yaptığı 2 milyar dolarlık ihracatla yüzde 1 düzeyinde pazar hissesine sahip. Her ne kadar yüzde 1’lik sayı küçük görünse de bu oranla Türkiye, en büyük 10 üretici ülke ortasında kendine yer buluyor. Türkiye İhracatçılar Meclisi bilgilerine nazaran Türkiye, geçen yıl 2021 yılına nazaran yüzde 19’luk yükselişle 2 milyar 57 milyon dolar deri ve deri mamulleri eseri ihracatı yaptı. En fazla ihracatı ise 164 milyon dolarla Almanya, 145 milyon dolarla İtalya üzere moda ve endüstrinin merkezi olan dericilik alanında markalara sahip ülkelere yaptı.
Özellikle İtalya ile uzunluk ölçülecek düzeye gelen dizaynla birlikte sektörün global manada kaptan köşküne geçtiğimiz haftalarda bir tanıdık bir isim; Türkiye Deri Sanayicileri Derneği (TDSD) Lideri Burak Uyguner seçildi. Milletlerarası Deri Sanayicileri Kurulu (International Council of Tanners-ICT) Başkanlığı’na seçilen Burak Uyguner’le sektörün bulunduğu pozisyonu, sorunları ve geleceğini konuştuk. Öncelikle ICT’den kısaca bahsetme yarar var.
1926 yılında kurulan ve 33 üyenin olduğu dericilik kesiminin en üst kuruluşu olan ICT’nin üyelik yapısı ülkesel, bölgesel ve kıtasal olarak temsil ediliyor. Örneğin Afrika kıtasını tek bir örgüt temsil ederken, Avrupa’da durum biraz farklı örneğin İtalya tek bir örgüt, geri kalan ülkeler de kıtayı temsilen konseyin üyeliğini üstleniyor.
Geçtiğimiz yıl Lider Yardımcılığı vazifesini üstlenen Uyguner’in bu yıl kaptan olduğu kurul, sektöre ilişkin bütün STK’ların arasındaki alakayı oluşturuyor, irtibatı sağlıyor, regülasyonlara karşı fikir beyan ediyor. Kurul, Avrupa Parlamentosu, Birleşmiş Milletler üzere karar verici kurumlarla da yakın çalışıyor.
“Suni deri büsbütün petrokimya ürünü”
Türkiye’de olduğu kadar dünyada da deriye karşı kıymetli bir algı sorunu yaşandığını söyleyerek başlıyor kelama Uyguner. Türk tarihi açısından derinin vazgeçilmez olduğunu tabir eden Uyguner, üretim manasında bu tarihi birikimin yüksek teknoloji ile bir ortaya geldiğini söz ediyor. Uyguner, deride üretim teknolojisi ve dizaynda sektörü değiştiren ve geliştiren, küresel manada yönetici çıkaran bir ülke olduğunu belirtiyor lakin Türkiye’de hala algıların değişmediğini vurguluyor.
Sektörün her geçen yıl çevreye hassas yapısının daha da yükseldiğini, bu alanda dünyanın seçkin ülkelerinden biri olduğunu belirten Uyguner, “Ancak hala deri üretimine karşı çalışmalar yapılıyor” diyor. Uyguner şöyle anlatıyor: “Dünyada 300 milyon hayvan kesiliyor. Bu hayvanların kesim nedeni ise et üretimi. Eti için kesilen hayvanlardan ortaya çıkan deriler, katma pahalı hale getiriliyor.
Et sanayisinin bir yan eserinin kıymet zincirine girmesini sağlıyoruz. Yalnızca deri elde etmiyoruz. Deriden çıkan başka yan eserlerin de jelatin ve kolajen üzere döngüsel iktisada dahil olmasını sağlıyoruz. Hatta ilaç kesiminin vazgeçilmez ürünlerini de deriden elde ediyoruz. Gerçek deriye karşı sunulan suni derinin ise ham unsurunu petrokimya oluşturuyor. Şayet gerçek deri kullanılmayacaksa eti için kesilen hayvanların derilerinin ya yakılması ya da gömülmesi gerekiyor.
Bu çok daha büyük bir etraf felaketi yaratacaktır. Buna karşın yapay derinin daha güzel olacağı konuşuluyor. Yapay deri bir anda ortaya çıkmıyor ki. Sentetik bir kumaşın içine çokça kimyasal karıştırıyorlar. Bunu da çevreci eser olarak pazarlıyorlar. Burada da karşımıza petrokimya sanayisi çıkıyor. Hasılı, tüm bu sürdürülebilir üretim sanayisinin ve döngüsel iktisadın tamamının insanlığın en temel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanıldığının unutulmaması gerekiyor.”
