Amerikan Havacılık ve Uzay Dairesi’nin (NASA) James Webb Uzay Teleskobu, uzak bir gezegende ömür belirtisine dair şimdi katılaşmamış datalar elde etti.
Uzmanlar teleskobun gezegende dimetil sülfit (DMS) ismi verilen bir molekül tespit etmiş olabileceğini ve bu molekülün, en azından Dünya’da, sırf canlılar tarafından üretildiğini söylüyor.
Ancak araştırmacılar, 120 ışık yılı uzaklıktaki gezegene ait tespitin “yeterince güçlü olmadığını” ve molekülün varlığını doğrulamak için daha fazla dataya muhtaçlık duyulduğunu vurguluyor.
Araştırmacılar ayrıyeten gezegenin atmosferinde metan gazı ve karbondioksit (CO2) tespit etti.
Bu gazların tespiti, K2-18b isimli gezegenin su okyanusuna sahip olduğu manasına gelebilir.
Cambridge Üniversitesi’nde araştırmayı yöneten Prof. Nikku Madhusudhan, BBC’ye verdiği demeçte, datalar karşısında tüm grubunun “şoke” olduğunu söyledi.
Madhusudhan, “Dünya’da DMS sırf canlılar tarafından üretiliyor. Dünya atmosferinde büyük bir kısmı deniz ortamlarındaki fitoplanktonlardan yayılıyor” diyor.
Sonuçlar şimdi kesin değil
Prof. Madhusudhan, DMS tespitinin şimdi katılaşmadığını, varlığının doğrulanması için daha fazla dataya muhtaçlık duyulduğunu belirtiyor.
Bu bilgilerin bir yıl sonra gelmesi bekleniyor.
Madhusudhan, “Eğer doğrulanırsa bu çok kıymetli bir olay. Ancak bu kadar büyük bir tezde bulunuyorsak da gerçek sonuçları elde etmek konusunda sorumluluk hissediyorum” diyor.
Gökbilimciler, uzak bir yıldızın yörüngesindeki bir gezegende DMS mümkünlüğünü birinci defa tespit ediyor.
Ancak sonuçlara ihtiyatla yaklaşılıyor. 2020 yılında Venüs’ün bulutlarında yaşayan organizmalar tarafından üretilen fosfin ismi verilen öteki bir molekülün varlığına ait savın bir yıl sonra çürütüldüğü belirtiliyor.
Yine de araştırmadan bağımsız olan Londra’daki Kraliyet Astronomi Topluluğu’nun yönetici yardımcısı Dr. Robert Massey, sonuçlardan heyecan duyduğunu söylüyor.
Massey, “Evrende yalnız olup olmadığımıza dair o büyük soruyu cevaplayabileceğimiz noktaya hakikat yavaş yavaş ilerliyoruz” diyor ve devam ediyor:
“Ben bir gün hayat belirtisi tespit edeceğimiz konusunda umutluyum. Tahminen o an şimdidir, ya da tahminen 10 hatta 50 yıl sonra bunun elimizdeki en âlâ açıklama olduğunu gösterecek kadar ikna edici kanıtlar olacak.”
James Webb Uzay Teleskobu, uzaktaki gezegenin atmosferinden geçen ışığı tahlil edebiliyor. Bu ışık, gezegenin atmosferindeki moleküllerin kimyasal detaylarını içeriyor
Ayrıntılar, ışığın kendisini oluşturan frekanslara bölünmesiyle çözülebiliyor, tıpkı bir prizmanın gökkuşağı spektrumu yaratması üzere.
Ortaya çıkan spektrumun kimi kısımları eksikse, gezegenin atmosferindeki kimyasallar tarafından absorbe edilmiş demektir, bu da araştırmacıların bileşimini keşfetmesine imkan sağlıyor.
İllüstrasyon: James Webb Uzay Teleskobu, uzak gezegenlerin atmosferlerinden gelen küçük ışık parçacıklarını tahlil etme kapasitesine sahip
K2-18b isimli gezegen, Dünya’dan 1,1 milyar kilometre uzaklıkta olduğu için teleskoba ulaşan ışık ölçüsü çok az.
Spektral tahlil, DMS’nin yanı sıra metan gazı ve CO2’yi de tespit etti.
CO2 ve metan gazı oranları, hidrojen açısından güçlü bir atmosfer ve bir su okyanusunun varlığıyla dengeli.
NASA’nın Hubble teleskopu daha evvel gezegende su buharının varlığını tespit etmişti. Bu yüzden K2-18b çok daha güçlü olan James Webb teleskobu tarafından araştırılan birinci gezegenlerden biriydi.
Okyanus mümkünlüğü ise çok kıymetli bir adım daha.
Yaşamı destekleme ihtimali
Bir gezegenin ömrü destekleme ihtimali sıcaklığına, karbonun ve muhtemelen sıvı suyun varlığına bağlı.
Yapılan müşahedeler, K2-18b’nin tüm bu kutuları işaretlediğini gösteriyor üzere görünüyor.
Ancak bir gezegenin ömrü destekleme potansiyeline sahip olması, o denli olduğu manasına gelmiyor. DMS’nin muhtemel varlığının bu kadar heyecan verici olmasının nedeni de bu.
Gezegeni daha da ilgi cazibeli kılan ise, uzak yıldızların yörüngesinde keşfedilen ve yaşama aday olan kayalık gezegenler olarak isimlendirilen Dünya gibisi gezegenler üzere olmaması. K2-18b, Dünya’nın neredeyse dokuz katı büyüklüğünde.
Boyutları Dünya ve Neptün ortasında olan, öbür yıldızların yörüngesinde dönen gezegenler olan dış gezegenler, güneş sistemimizdeki öteki hiçbir şeye benzemiyor.
Analiz grubunun bir öbür üyesi olan Cardiff Üniversitesi’nden Dr. Subhajit Sarkar’a nazaran bu ‘alt Neptünlerin’ ve atmosferlerinin tabiatı gereğince anlaşılmıyor.
Sarkar, “Her ne kadar güneş sistemimizde bu çeşit bir gezegen bulunmasa da alt Neptünler, galakside şu ana kadar bilinen en yaygın gezegen türü” diyor ve devam ediyor:
“Bugüne kadar yaşanabilir bir alt Neptün’ün en detaylı spektrumunu elde ettik ve bu, onun atmosferinde var olan moleküller üzerinde çalışmamıza imkan sağladı.”
