Milyonlarca emeklinin gözü ocak ayında. Emekliler her geçen gün zorlaşan geçim kaideleri yüzünden sıkıntı günler yaşıyor.
Yaklaşık 17 milyon emekli 2024 yılının birinci artırımının yapılacağı ocak ayını bekliyor. Ocakta hem enflasyona nazaran artışlar hem de refah hissesi öngörülüyor. Pekala maaş artışı nasıl olacak?
KÖK MAAŞ NEDİR, NASIL HESAPLANIYOR?
Milliyet’e konuşan Yeminli Mali Müşavir ve Ekonomist Muhammet Bayram şunları söyledi:
“Kök maaş emeklilerin ödedikleri prime nazaran almayı hak ettikleri en alt maaşlarıdır. Burada çalışan minimum fiyatın üzerinde bir prim yatırdıysa daha fazla maaş alacak. Şayet taban fiyat seviyesinde maaş alıyorlarsa en düşük emekli maaşını alacaklar.
Kök maaş şu anda 7500 TL’nin altındaysa bu otomatik olarak 7500 TL’ye tamamlanıyor. Kök maaş herkesin yatırmış olduğu prime nazaran aldığı asıl maaştır.
MEMUR EMEKLİLERİNDE DE KÖK MAAŞ UYGULAMASI VAR MI?
Memur emeklilerine de kök maaş uygulaması var. Memurların maaşları taban fiyatın üzerinde olduğu için daha fazla prim yatırıldığı için memur emeklileri en düşük emekli maaşından daha fazla alıyor. Şu anda en düşük memur emeklisi maaşı 9 bin 876 TL. Onlar kendilerine yapılacak artırımdan otomatik olarak faydalanır. Yüzde 50 artış yapılacaksa şayet 9 bin 876 TL üzerinden yüzde 50 artırım alıyor.
SSK ve Bağkur emeklilerinde ise şayet artırım alınacaksa ve burada kök maaş en düşük emekli maaşının altındaysa yüzde 50 artırımın tamamı alınamayabiliyor. Örnek vermek gerekirse bir kişinin kök maaşı 6 bin TL ve altında ise son yapılan yüzde 25’lik artırımdan faydalanamamıştı. 6 bin TL ve üzerinde maaş alan bir kişi ise yapılan artırımdan faydalanabildi diyebiliriz.
EMEKLİYE OCAK ARTIRIMI KÖK MAAŞ ÜZERİNDEN Mİ HESAPLANACAK?
Emekliye ocak artırımı kök maaş üzerinden hesaplanacak. Burada bütün emeklilere kök maaş üzerinden hesap yapılıyor. 1999 öncesinde kök maaş hesabı şuydu: Ödenen prime nazaran yapılıyordu. Emeklilikte aylık bağlama oranları değişti. 1999 ile 2008 ortasında aylık bağlama oranları düştü. Enflasyon farkları getirildi. 1999 öncesine nazaran, 1999 ile 2008 ortası maaş alanlar daha düşük maaş aldı.
2008 sonrasında aylık bağlama oranları düştü. Buna enflasyon, büyüme oranları üzere konular eklendi. 2008 sonrasında enflasyon ve büyüme oranlarına nazaran kişinin alabileceği maaş değişiyor.
Burada emeklilik sisteminin ele alınıp büyük bir ıslahatla birlikte aylık bağlama oranlarının ve güncelleme katsayılarının yine revize edilmesi gerekiyor.
KÖK MAAŞ, EN DÜŞÜK EMEKLİ MAAŞI DÜZEYİNE EŞİTLENİR Mİ?
Kök maaşın en düşük düzeyine eklenmesi gerekir. Zira son yapılan yüzde 25’lik artırım sonrasında 6 bin TL ve altında maaş alanlar artırımdan faydalanamadı. Bir kişinin 6 binden daha fazla maaşı varsa artırımdan faydalandı.
Yüksek enflasyonist devirden geçiyoruz. Rusya-Ukrayna savaşı, pandemi, Orta Doğu’daki savaş üzere etkenler ekonomiyi olumsuz etkiledi. Bu da alınacak artırım oranlarını belirliyor. Zira enflasyona nazaran maaş artırımları belirleniyor.
Enflasyonla uğraş kapsamında 2024’ün Mayıs ayından itibaren dezenflasyonist sürece girilecek. Ocak ayında memur, emekli, minimum ücretlinin alacağı son yüksek artırımın olacağını kıymetlendirebiliriz.
Ocak ayında zati düşük kalan 7500 TL olan en düşük emekli maaşının artırılması, artırılan fiyatın tüm kök maaşlara sabitlenmesi gerekiyor. Kök maaş, en düşük emekli maaşına sabitlenirse bundan sonraki yapılacak tüm oransal artırımlardan faydalanılacak. O yüzden en düşük emekli maaşının kök maaş düzeyine eşitlenmesi gerekiyor.
OCAK AYINDA EMEKLİYE ARTIRIM ORANI NASIL BELİRLENECEK?
Ocak ayında emekliye artırım oranı, son 6 aylık enflasyona nazaran belirlenir. Şu anda yüzde 29.40’lık enflasyon farkı var. İki ayın enflasyon verisi şimdi gelmedi. 2 aylık bilgi ile bir arada yüzde 37-38 civarında enflasyon bekleniyor. Memur ve memur emeklilerimize toplu kontrattan kaynaklanan yüzde 9’luk fark ile birlikte yüzde 50’ye yakın artış bekleniyor.
