Bireysel ve kurumlar müşteriler, yüksek enflasyona karşın kredi kartından %20’nin altında, uygun maliyetle borçlanabiliyorlar. Nakit avans bilhassa bireyler için en ucuz borçlanma imkanını sunduğu için seçimlerden evvel yaygın olarak kullanılıyordu.
Birçok banka, seçimlerin 14 Mayıs’ta gerçekleşen birinci tipinden bir hafta evvel, nakit avans olarak kullandırılabilen meblağları azaltmaya ve vadeleri kısaltmaya başlamıştı.
Geçen hafta ise TCMB, kişisel kredi kartları vasıtasıyla makul bir limitin üzerinde yapılan nakit avans kullanımı ve kuyum harcamalarının büyük kısmının %30 oranında menkul değer tesisine tabi olmasına karar verdi. Fakat bu kararı birkaç gün sonra kaldırdı.
Bankacılar nakit avans konusunda temkinli
Piyasalarda ve toplumsal medyada kararın iki günde uygulamaya alınıp 19 Mayıs günü kaldırılmasına ağır tenkit geldi. TCMB’nin kısıtlama kararını geri çekmesine karşın bankacılar nakit avansın eskisi kadar ağır kullandırılmasının mümkün olmadığını söylüyorlar.
Bir bankacı, bankaların hâlâ sonlu ölçüde nakit avans verdiğine dikkat çekerek, “İnsanlar nakit avansla ucuza borçlanıp %40’a ulaşan mevduata yatırıyor. Bankalar da bu kadar talep olan bir eseri ziyanına vermek istemiyor. Bu yüzden esasen Merkez Bankası’nın birinci aldığı karar öncesinde bankalar durdurmuştu. Şu anda da hudutlu bir formda devam ediyor” dedi.
Bankaların TCMB kararları öncesinde, bilanço telaşlarıyla kullanımı ve vadeyi zati sınırlamaya başladığına dikkat çeken bankacılar, mevduat maliyetlerinin %40’a ulaştığına, bu kredinin ise %20 altında maliyetle verildiğini belirtiyorlar.
Azami faiz oranını TCMB belirliyor
Kredi kartlarında azami faiz her ay TCMB tarafından belirleniyor. Son aylarda sabit tutulan bu oran, aylık %1.36 maliyet ile nakit avans kullanımına imkan veriyor.
Bir bankacı, “Bankalar bilanço telaşlarıyla bu kredi tipinde kullanımı azaltmaya TCMB düzenlemesi öncesi başlamıştı. TCMB ise büyük ihtimal dövize yönelim gördüğünden kısıt getirmek istedi. Artık tüm bunlar faizin 1.36 olmaması gerektiğini gösteriyor. Seçimin iki çeşidi ortası özel bankalardan kullanımı çok hızlandıracak bir adım beklemiyorum. Kararın kaldırılması, bu kredi tipinde faizin hakikat yerde olmadığı ve dövize yönelimi artıracağı gerçeğini değiştirmiyor” dedi.
Nakit avansın yaygınlaşma süreci
TCMB sarsıntıdan sonra tüketiciye kullandırılan gereksinim kredilerini uygulanan faiz oranına nazaran menkul değer tesisi kapsamına almıştı. TCMB bu kredilerde referans orandan farkına nazaran %20 ila %90 oranında kademeli tahvil tutma yükümlülüğü getirmişti.
Merkez Bankası takip eden haftalarda 70,000 TL fiyatın altındaki kredileri ve zelzele bölgesine kullanıdırılan kredileri bu uygulamadan muaf tuttu. Bu uygulamalar kişiseller için nakit avansı yaygınlaştıran öbür etkenler olmuştu.
TCMB’nin siyaset faizi enflasyonun çok altında olduğu için ülke genelinde birçok faiz siyaset faizini takip etmiyor. Mevduat faizleri %40’u aşarken ucuz finansman döviz talebi yaratma ihtimali nedeniyle TCMB tarafından “selektif kredi” denilen yatırıma yönlendirme ile sağlanmaya çalışılıyor. Bireysellerin son periyotta “yan yol” bulup kullanabildiği alanlar da daha sonra düzenleme ile sınırlanabiliyor.
