Hamide HANGÜL
Türkiye’yi yasa boğan zelzeleler büyük göç dalgasını da tetikledi. Büyük can kayıpları ve yıkımların olduğu Kahramanmaraş, Malatya, Adıyaman, Hatay, Adana’dan etraf illerin yolunu tutan depremzedeler yüklü Elazığ, Konya, Mersin, Ankara, Antalya gibi kentlere yerleşti. Yaklaşık 1 milyon kişilik hareketin olduğu büyük sarsıntı göçü, kelam konusu kentlerde kiralara da yansıdı. Zelzele öncesi 800-1.000 lira olan konut kiraları, göç sonrası 3 bin 500, 5 bin, hatta 10 bin liralara kadar fırladı. Fahiş kira artışlarına karşı Ticaret Bakanlığının harekete geçmesi ve valilikler tarafından, yüksek kira artışı tespit edilen dairelerin mühürlenmesi sonrasında mülk sahipleri bu kez, adeta karaborsayla kiralama yoluna başvurdu. Malatya, Elbistan ve İskenderun’dan ağır göç alan Elazığ’da emlak çevreleri, ağır talep münasebetiyle kiraların çok arttığına işaret etti. Sarsıntı öncesinde kiraların 1.000-1.100 lira seviyesinde olduğunu belirten emlak danışmanları, satılıkların da 2 milyon lira düzeyinden 2.4-2.8 milyon liralara yükseldiğine dikkat çekti.
Ücretine bile bakmadan 1 saatte tutuluyor
Bölgede kiralık konut bulmanın sıkıntı olduğunu, bulamayanların da yakınlarının yanında kaldığını, birçok depremzedenin de akrabalarının yanına sığındığını belirten emlakçılar, şunları söylüyor: “Örneğin bir daire boşaldığında, konut bekleyenlere haber veriliyor. Yaklaşık 15 gün evvel iki kiralık mesken geldi. Fiyatına bile bakılmadan bir saat içinde, 3 bin ve 5 bin liradan ikisi de tutuldu.”
Kiracı seçiliyor artık
Diğer bölgelerdeki emlak danışmanları da talep dolayısıyla kiralıklarda sayıların çok yükseldiğine işaret ediyor. Zelzele öncesi 2 bin-2 bin 500 lira düzeyinde olan dairelerin, zelzelenin akabinde bir anda fırlayarak 10 bin liralara yükseldiğine işaret eden emlakçılar, birinci vakitlerde ilanla kiralama yoluna gidildiğini, lakin şikayet üzerine valiliğin soruşturma başlattığına işaret etti. Fahiş fiyat tespit edilen ve bir anda 9-10 bin liraları gören dairelerin o fiyatlardan kiralanmaması için valilikler tarafından mühürlendiğine işaret eden emlak danışmanları, bunun üzerine birtakım mülk sahiplerinin ilandan kaçındığının altını çizdi. Mühürleme cezalarının akabinde kiracı adayları ve tanıdıklara telefonla haber vererek kiralamaların yapıldığına işaret eden emlak etrafları, “Mülk sahibi fiyatı yüksek tutuyor. Kiracı aramak yerine kiracı seçer haline geldik. Hiç alıcı sorunu yaşanmıyor, bir saat içinde kiralanıyor” diye konuştular.
4-5 bin liraya ucuz diyoruz
Bölgede kiralıkların, deprem öncesi çok komik denecek kadar düşük olduğuna işaret eden emlakçılar, bugün gelinen en ucuz seviyeyi şu sözlerle özetliyor:
“Eskiden 500 liraya bile kiralar vardı. Şu anda bu rakamları bulamazsınız, 4-5 bin lira ortasında o kiralar. Biz 4-5 bin lirayı bulunca ucuz diyoruz. Yüksek artışlar büyük göçten kaynaklanıyor. Yalnızca Elazığ 100 bin göç aldı. Bunun yüzde 60’ı Malatya’dan.” Göç alan vilayetlerde yüksek fiyattan kiralamanın güç olmadığına işaret eden emlak etrafları, yaşanan durumu şöyle özetliyor: “Bazı mülk sahipleri emlakçılık da yapıyor. Fahiş fiyattan kiracı bulması çok kolay artık. Eşe, dosta, komşuya söyleyerek süratlice kiracı buluyor, 9-10 bin liralara kiraya verebiliyorlar.” Kimi emlak danışmanları, ilana çıkmamanın nedenini, “Bu kadar kontrolün olduğu yerde, takibe takılmamak için evvel kendi toplumsal medyalarını kullanıyorlar” dedi. Zelzele sonrası vilayet Ticaret Müdürlükleri tarafından yapılan kontrollerde, fahiş fiyat tespitine 33 bin lira ile 331 bin lira ortasında ceza kelam konusu olmuştu.
Amaç yasal radara takılmamak
Tüketici Birliği Federasyonu Lideri Mehmet Bülent Deniz, sarsıntı sonrasında göçün olduğu vilayetlerde kira artışlarının altını çizdi. İlana çıkmama nedeninin idari radardan kaçınmak olabileceğine işaret eden Deniz, “Denetime karşın yüksek kiralara ait yüklü olarak Erzurum, Konya, İstanbul, Mersin, Antalya’dan ağır şikayet alıyoruz” dedi. Görüştükleri gayrimenkul danışmanlarının kiralık işlerinin azaldığını söylediğine işaret eden Deniz, “Hem idari radardan kaçınmak, hem rayiçteki artıştan korunmak için mülk sahiplerinin aktüel sayı üzerinden kiraya çıkılmasını istediklerini söylüyorlar. Bugünden 10 bin lira diyorlar. Bu da barınma meselesini artıyor. Zelzeleden sonra çok karşılaştığımız bir olay bu. Daha üst düzeylere çıktı. Çok küçük meskenler bile en düşük 10 bin liradan kiralanıyor. Beşerler çok perişan. Bunun yansımasını adliyelerde görüyoruz” diye kon
