Başak Parıltı GÖKÇAM
Yeşil hidrojen, en az karbon salımı ve emisyona sebep olabilecek güç seçeneklerinden biri olma özelliğine sahiptir. Bu nedenle sürdürülebilirlik amaçları kapsamında hem Türkiye’de hem de dünyada yeşil üretim teknolojisi üzerine çeşitli çalışmalar gerçekleşir.
Bu çalışmalardan biri de Sabancı Üniversitesi SUNUM Nanoteknoloji Araştırma ve Uygulama Merkezi Araştırmacısı Doç. Dr. Begüm Fayda Kaplan’ın yeşil hidrojen çalışması oldu. 3 boyutlu arayüzlü bipolar membranlar kullanarak, arayüzdeki suyun ayrışmasını kolaylaştıracak bir çalışmaya imza atan Kaplan, geliştireceği sistem ile yüksek verimli ve yüzde 20 daha az maliyetli bir yeşil hidrojen üretim sistemi kurmayı amaçlıyor. Yeşil hidrojen çalışmalarına başlangıç kıssasını anlatan Begüm Fayda Kaplan, “10 yıldan fazla bir müddettir hidrojenden pak güç üretiminin uygulamalarından biri olan yakıt pilleri üzerine çalışıyorum.
Bu sistemlerde kullanılacak hidrojenin yeşil olmasının pak güç üretiminde hayli değerli olduğunu düşünüyorum. Bu sebeple son yıllardaki araştırmalarımda yeşil hidrojen üretim sistemlerinden biri olan ‘’elektrolizörler’’ üzerine ağırlaştım. Elektrolizörler, sudan elektrokimyasal bir süreç olan elektroliz ile hidrojen ve oksijen üreten sistemlerdir” dedi.
“Hidrojenin gücüne şahit olmak beni heyecanlandırdı”
Araştırmaları esnasında hidrojen gücünün öbür fosil yakıtlara kıyasla epey yüksek güç yoğunluğuna sahip oluşu, üretim sistem verimliliğinin artırılması ve maliyetinin düşürülmesi halinde süregelen güç tüketim sistemlerinin büyük oranda değiştirebilecek oluşunun heyecan verici olduğunu belirten Doç. Dr. Begüm Kaplan Fayda, “Projede geliştireceğim membranların büyük ölçekli üretim kademesinde yeşil hidrojen üretim teknolojilerine uygulanması ile belirlenen amaçlar için kıymetli bir adım olacağına inanıyorum” diye konuştu.
Yeşil hidrojen üretim maliyetinin günümüzde hedeflenen (1 ABD doları/kg altında) kıymetten yüksek olduğu bilgisini paylaşan Begüm Fayda Kaplan, “Yeşil hidrojenin maliyeti sistem maliyetinin yanı sıra, üretiminde kullanılacak yenilenebilir güç maliyeti ile de epey bağlantılı. Genel olarak yeşil hidrojenin üretim maliyeti; yenilenebilir elektrik fiyatı, elektrolizörün sistem maliyeti ve çalışma saatlerine nazaran belirleniyor. Çalışmalarımda hedefim yeşil hidrojen üretiminde kullanılacak elektrolizörlerin maliyetini en az yüzde 20 oranında düşürebilmek” dedi.
Kapasitenin artırılması şart
Türkiye’nin 2023 yılı başında yayınladığı ‘Türkiye Hidrojen Teknolojileri Stratejisi ve Yol Haritası’ ile elektrolizör konseyi gücünün 2035’te 5 GW ve 2053 yılında 70 GW’a çıkarma gayesi olduğunu hatırlatan Kaplan, “Özellikle 2050 yılı için belirlenen ‘net sıfır emisyon’ maksatlarını ulaşmak için şu anki yeşil hidrojen üretim kapasitesinin çok üzerine çıkarılması gerekiyor.
Bu hususun dünyada yeni bir araştırma alanı, iktisat ve pazar haline geldiğini ve gelecekte de bilhassa güç güvenliği ve sürdürülebilirlik açısından daha da değerli olacağını düşünüyorum” diye konuştu. Proje ile yeşil hidrojen ve dolayısı ile pak güç üretimine dikkat çekerek başarılı sonuçlar ile genç bilim beşerlerine ilham vermeyi hedeflediğinin altını çizen Doç. Dr. Begüm Fayda Kaplan, “Bu bahislerde daha çok genç bayan araştırmacının yer alması konusunda örnek olmak istiyorum.
L’Oréal Türkiye’nin 21 yıldır muvaffakiyet ile yürüttüğü ve bu yıl genç bilim bayanlarını desteklemek ismine Türkiye Toplum Gönüllüleri ile iş birliği de gerçekleştirdiği “Bilim Bayanları İçin” programından kazandığım bursun da burada kıymetli olduğunu belirtmek isterim. Bu bursların bayanları daha fazla akademik çalışma yapmaya, bu alanda çalışacak yeni genç araştırmacılar yetiştirmeye ve başarılı olmaya teşvik edeceğini düşünüyorum” dedi.
Avrupa, 10 milyon ton yeşil hidrojen ithalatı yapacak
Yeşil hidrojenin farklı dallarda yakıt, güç taşıyıcı ve hammadde olarak kullanılabileceğine dikkat çeken Doç. Dr. Begüm Fayda Kaplan, “Yeşil hidrojene yapılan yatırımlar ve araştırmalar kıymetli bir ivme kazandı. Buna paralel olarak başta Avrupa ve Amerika olmak üzere birçok ülke yeşil hidrojen üretimi üzerine yol haritaları yayınladı ve uygulamaya geçti. Avrupa 2030 yılına kadar 10 milyon ton yeşil hidrojen üretimi ve 10 milyon ton yeşil hidrojen ithalatı yapmayı amaçlıyor. Ayrıyeten 2030 yılına kadar yaklaşık yüzde 40’ı Avrupa elektrolizörleri kullanılarak üretilecek 100 GW yeşil hidrojen davetinde bulunuyor” dedi.
