Emre ERGÜL
Küresel altın piyasaları kritik bir eşikten geçiyor, zira Batı altın fiyatı üzerindeki denetimi kaybediyor… 2004’te New York’ta eski Morgan Stanley analisti David Jackson tarafından kurulan ve o günden bu yana global finans piyasalarıyla ilgili haber ve tahlilleriyle dikkat çeken Seeking Alpha haber sitesi geçtiğimiz günlerde dikkat çeken bir altın tahlili yayımladı. Tahlile nazaran, altının fiyatlandırmasında artık işveren Batı değil…
Doğu, yüklü olarak 2022 sonlarında ve 2023’ün birinci aylarında altın fiyatlarını yükselterek, Batı’nın uzun müddettir devam eden fiyatlandırma gücünü kırdı. Üstelik, bu işin içinde Türkiye de var.
Oraya geçmeden hatırlayalım: Altının bedelini bugüne kadar Batı’nın kurumsal sermayesi, gerçek faiz oranlarına nazaran belirliyordu. Örneğin Londra üzere pazarlarda altın, gerçek oranlar düştüğünde satın alınıyordu. Yaklaşık 90 yıl boyunca, 2022’ye kadar, altın fiyatlarının düşüp yükselmesiyle uyumlu olarak, gerçek altının Batı’dan Doğu’ya ve geriye yanlışsız hareket ettiği bir model vardı.
Batılı kurumlar, Boğa piyasalarında altının fiyatını belirliyor ve Doğu’dan alıyordu. Ayı piyasalarında Batı, Doğu’ya satış yapıyordu. 2006’dan 2021’e kadar olan devir incelendiğinde, Batılı kurumların altın alıp satmasının ana nedeni 10 yıllık ABD Hazine senetlerinin (TIPS) oranıydı.
Reel altının fiyatı yüklü olarak Londra Külçe Piyasası’nda, daha az ölçüde de İsviçre’de belirlenirdi. İşte bu noktada Seeking Alpha, 2022 yılı ve İngiltere’ye özel bir paragraf açıyor: “Mart 2022’den Eylül 2022’ye kadar TIPS getirisi dramatik bir biçimde arttı, fakat altın fiyatı daha evvel öngörülen ‘oran modeli’ne nazaran daha az düşüş eğilimi gösterdi. Londra bu vakit diliminde hâlâ net ihracatçı, Batı da hâlâ fiyattan sorumluydu.
Ancak sonra 2022’nin üçüncü çeyreği geldi. Ekim 2022’nin sonlarından Haziran 2023’e kadar TIPS oranı çok az düşerken, altın yüzde 17 arttı. Dikkat cazibeli bir formda Batı, İngiltere’nin net ihracatı, düşen Batı ETF envanteri ve düşen COMEX açık durumlarının gösterdiği üzere altın fiyatını artırmıyordu.
Ana neden, İngiltere’nin aylık net akışları. Fiyat yükselirken, İngiltere net satıcı olduğundan fiyat Londra’da belirlenmedi.” Bu periyotta birbiriyle çelişkili üç şeyi özetleyelim: 1) Altının bedeli yüzde 17 arttı. 2) Bu sırada gerçek faizler aşağı üst sabitti. 3) Üstelik satanlar da Batılılardı… Tahlil haber, İngiltere ve İsviçre’nin altını kime sattığının takibiyle şöyle devam etti: “Birleşik Krallık temel olarak İsviçre’ye ihraç ediyordu. O vakit İsviçre’yi incelemek lazım.
İsviçre Gümrük Başkanlığı’nın farklı bir sistemi var, satışın hangi ülke ya da ülkelere değil, kıta ya da bölgelere yapıldığını gösteriyor. Datalar açık: Altın fiyatları yükseldiği periyotta, İsviçre, Asya’ya ihraç ediyordu.” Seeking Alpha, bahsi geçen periyotta İsviçre’den altın alımı yapmış üç ülke olabileceğini göz önüne aldı: Hindistan, Çin ve Türkiye. Hindistan elendi zira Ekim 2022-Haziran 2023 ortasında ülkenin altın ithalatı düşmüştü.
Bu noktada da şu yorum geldi: “Doğulu merkez bankaları, Türkler ve Çinlilerden gelen özel talepler, altın fiyatını yükseltti. Çinliler ekseriyetle fiyata hassas olsa da, ana karaya yapılan net ithalat Kasım ve Aralık 2022 ile Şubat ve Mart 2023’te şaşırtan derecede güçlüydü.”
“Türk lirasının kıymet kaybetmeye devam ettiği ve Türklerin gayrimenkule, güçlü tüketim mallarına ve alışılmış ki altına kaçtığı Ocak 2023’te Türkiye’nin net ithalatı tüm vakitlerin en yüksek düzeyine ulaştı. Ocaktan sonra Türk Merkez Bankası ithalatı engellemeye başladı ve lirayı savunmak için resmi altın rezervlerinin 156 tonunu yurtiçinde sattı. Kuşku yok ki, ocak ayına kadar Türkiye’deki özel talebin altın fiyatı üzerinde tesiri oldu.”
“Altının son devirdeki davranışının en mantıklı açıklaması, merkez bankalarının gelişmekte olan piyasalardan gizlice alım yapması ile Türkiye ve Çin’deki güçlü özel talebin birleşimidir. Doğu’nun, altının fiyatını daha da üst çekip Batı’nın fiyat üzerindeki denetimini zayıflatıp zayıflatamayacağını bekleyip görmemiz gerekecek. Şayet öyleyse, altın daha az bir dolar türevi haline gelecek.”
