Fidan, Katar merkezli Al Jazeera televizyon kanalına İsrail’in Gazze’deki ataklarına ve bunun durdurulması için harcanan milletlerarası eforlara ait değerlendirmelerde bulundu.
7 Ekim’den evvel bölgede bir olağanlaşma havası olduğunu ve Türkiye’nin de bölgedeki olağanlaşma havasına kendi katkısını vermek üzere bir siyaset benimsediğini anlatan Fidan, “Ama 7 Ekim’den sonra gördük ki, temel prestijiyle Filistin davasında rastgele değişen bir şey yok, bilhassa Gazze’de 13 bine yakın şehit edilen Filistinli kardeşimizin kanı ortadayken bizim hiçbir şey yokmuş üzere davranmamız mümkün değildi.” dedi.
‘İki devletli tahlile yoğunlaşılmalı’
Türkiye’nin, hiç vakit kaybetmeden ateşkes ilan edilmesi ve insani yardımların Gazze’ye ulaştırılması biçiminde iki basamaklı bir siyaset izlediğini kaydeden Fidan, daha evvelki Gazze savaşlarında da ateşkese ağırlaştıklarını fakat bu savaşta şayet ateşkesle birlikte iki devletli tahlile de yoğunlaşılmazsa savaşların devam edeceğini gördüklerini söyledi.
Fidan, bu bağlamda, hem Riyad’da çok önemli kararlar alındığını hem de alınan kararlarda çok önemli aralar kat edildiğini lisana getirdi.
Gazze Şeridi’ne uygulanan ablukanın kırılmasına ait Fidan, “İslam ülkeleri şu an prestijiyle ellerindeki bütün diplomatik ve insani araçları kullanma yoluyla sorunu çözme yolunu tercih etmiş durumda. Burada elimizdeki bütün diplomatik araçları kullanarak, bilhassa bölge dışındaki Filistin davasını destekleyen, İsrail zulmüne karşı duran Güney Amerika’dan, Afrika’dan, Avrupa’dan, Asya Pasifik’ten ülkelerle bir ortaya gelerek Birleşmiş Milletler’de ve öteki platformlarda İsrail’in bu ayrımı gözetmeksizin öldürme faaliyetine bir son vermek gerekiyor. Şu andaki evre diplomasi yolunu tercih eden bir evre.” sözlerini kullandı.
Bununla ilgili basına yansıyan yahut yansımayan çok farklı çalışmaların devam ettiğini söyleyen Fidan, şunları kaydetti:
“İslam ülkeleri şu anda bir ortaya gelmiş durumda, oluşturulan 7 ülkelik bir Aksiyon Kümesi var, bu Hareket Kümesi içerisinde Türkiye, Endonezya, Nijerya, Ürdün, Mısır, Katar ve Suudi Arabistan yer almakta. Önümüzdeki hafta prestijiyle bu ülke temsilcilerinin, dışişleri bakanlarının çeşitli ülke başşehirlerinde aşikâr temaslarda bulunmaya başlayacağını görüyoruz. Başka taraftan, biliyorsunuz alınan Riyad’daki tepe kararında kuşatmanın kırılması istikametinde bir davet var.”
7 ülkelik Hareket Kümesi’nin, Riyad’da Arap Birliği ve İslam İşbirliği Teşkilatı üye ülkelerinin aldığı ortak tepe kararının uygulanmasını hayata geçirecek bir küme olduğunu kaydeden Fidan, “Dediğim üzere, bir numaralı vazifesi, memleketler arası çapta bir lobi faaliyeti yapıp bilhassa İslam ülkelerinin ve Arap İş Birliği Teşkilatı’nın bu bahisteki görüşlerini ilgili ülkeler nezdinde paylaşmak, bir ortak hareket platformu oluşturmak. Bunu yaparken ben inanıyorum çok büyük fikirler ve hareketler ortaya çıkacak.”
Türkiye’nin kararı, başka ülkelerle ortak hareket etme yönünde
‘Türkiye’nin, İsrail’i boykot etme ve büyükelçisini çekme konusunda neden birtakım ülkelerden geç hareket ettiği’ halindeki soruyu Fidan, şöyle yanıtladı:
“Biz bu krizi yönetirken şöyle bir prensip kararı aldık: Öteki kardeş ülkelerle bir arada hareketlerimizi yapalım. Yani tek başımıza kararlar alıp uygulamaktansa, kararların daha tesirli olması için öteki İslam ülkeleriyle, bölge ülkeleriyle, hatta Latin Amerika ülkeleriyle, Afrika ülkeleriyle bir ortaya gelip mümkünse birtakım Avrupa ülkeleriyle bu kararları alalım. Zira tek taraflı alacağımız kararlar bilhassa kendi halkımız nezdinde siyasi olarak önemli rahatlama getirse de, temel prestijiyle sorunun çözmesine tesir etmesi için kolektif olarak hareket etmemiz gerekiyor. Münasebetiyle biz bu mevzuyu birinci İslam İş Birliği İcra Komitesi Fevkalâde Toplantısı’ndan itibaren gündeme getirdik ve çeşitli ülkelerin teker teker bunu yapmaya başladığını gördük ve biz de bu aksiyonu gerçekleştirdik, büyükelçimizi geri çağırdık.”
Türkiye’nin tek taraflı adım atma ve yaptırım uygulama konusunda kahrı olmadığını vurgulayan Fidan, “Odaklandığımız nokta, hangi metodoloji daha tesirli olur? Biz bunu geçmişte yaptık biliyorsunuz Mavi Marmara olayından sonra, yani bu bahiste Türkiye’nin bir sorunu yok. Bilhassa Cumhurbaşkanımızın duruşu, hükümetimizin duruşu, halkımızın duruşu bu mevzuda çok net, yani bizim bu kararları almada hiçbir kahrımız yok.”
Yaşanan en büyük krizin, Gazze’deki zulüm dışında başta Amerika olmak üzere Batı dünyasının bu zulme sessiz kalması olduğunu lisana getiren Fidan, “Bu, İslam dünyasında, bölgede ve dünyanın geri kalanında büyük bir kırılmaya sebep oluyor ve bu kırılmanın ortaya çıkartacağı önemli fay sınırları var.” dedi.
Türkiye, Gazze’yle ilgili ortak bir platform oluşturmaya çalışıyor
Fidan, Türkiye’nin, ABD’nin, Ukrayna savaşında Rusya’ya karşı izlenen ekonomik, siyasi ve askeri boykot gibisi bir bloklaşmaya öncülük yapıp yapmayacağı ve buna neyin mani olduğuyla ilgili soruyu ise şöyle yanıtladı:
“Hiçbir mani yok. Bu bizim gündemimizde olan bir bahis. Dediğim üzere birinci evvel İslam İşbirliği Teşkilatı’yla biz gündemi başlatmak istedik, daha sonra bunu daha geniş büyük bir halka içerisinde kesinlikle ki değerlendirip ortaya koyacağız. Temel prestijiyle bunun bir uygulaması da yapıldı, yani Cumhurbaşkanımızın eşi Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi’nin konut sahipliğinde biliyorsunuz Latin Amerika’dan, Afrika’dan, Ortadoğu’dan ve dünyanın geri kalanından, Uzak Asya’dan çağırılan konuklar oldu, devlet liderleri, hükümet liderleri eşleri İstanbul’da toplandılar, bu birinci denemeydi.
Ama temel prestijiyle biz birinci evrede Gazze’ye ve Filistin’e komşu olan İslam dünyası ve Arap dünyası üyelerinin ortak alanı olan İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Birliği’yle ortak platform oluşturmaya başlayıp buradaki konsolidasyonun gerçekleştirilmesinden sonra Latin Amerika, Afrika Birliği, Birleşmiş Milletler’in geri kalan ülkeleriyle de bir geniş dayanışma platformu oluşturma yolunda bütün adımları atacağız.”
‘Türkiye ile ABD’nin ateşkes konusundaki tavrı farklı’
ABD’li mevkidaşı Antony Blinken ile Türkiye’yi ziyareti sırasında gerçekleştirdikleri görüşmeye ait de bilgi veren Fidan, “Bizim durduğumuz yer temel prestijiyle şöyle: Biz bu zulmün durması için bir an evvel bir ateşkesin hayata geçmesini ve yardımların kesintisiz olarak içeriye sokulmasını istiyoruz. Bilhassa Gazze’deki nüfusun tehcir edilerek diğer yerlere gönderilmesi konusunun bir siyaset olmasını katiyen kabul etmediğimizi söyledik. Bizim Amerikalılarla anlaşamadığımız bahis şu; onlar ateşkes konusunda katiyetle İsrail’i dayanaklar pozisyondalar, ateşkesi istemiyorlar. Ancak insani ateşkes konusunda bir noktaya gidebildiğimizi düşünüyorum.” tabirini kullandı.
‘İsrail’in nükleer silah tehdidi, nükleer silahlanma yarışını artırır’
İsrail’in Gazze’de nükleer silah kullanma tehdidiyle ilgili de konuşan ve bunun “herkesin bildiği bir sır” olduğuna işaret eden Fidan, “İsrail’in nükleer silahların yayılma muahedesine taraf olmamasını kullanarak kendi nükleer kabiliyetini geliştirdiğini görüyoruz ve bu mevzuda da Amerika’dan, Avrupa’dan büyük dayanak aldığını da biliyoruz, yani bu bir sır değil.” dedi.
“Bazı çılgın İsrailli siyasetçilerin nükleer silah kullanma yolundaki dillendirmeleri dikkate alındığında, büyük bir problem” olduğunun görüldüğünü kaydeden Fidan, “İsrail’in nükleer silah sahibi olmaya devam etmesi, nükleer silahla ilgili yarışı artıracak. Bu, bölgenin ve dünyanın lehine olan bir durum değil.” diye konuştu.
Bakan Fidan, şöyle devam etti:
“Bölge ya külliyen nükleer silahlardan arındırılmalı ya da öbür ülkeler bu hususta kendilerini daha inançta hissetmek için adım atmak zorunda kalacaklar, yani buna bir tahlil bulmamız gerekiyor. Bu da, bizim önümüzde duran ve kesinlikle çözmemiz gereken kıymetli stratejik mevzulardan biri ve bu mevzuda çalışmaya devam edeceğiz.”
‘Türkiye, Hamas’ı terör örgütü olarak görmüyor’
Gazze’de savaş sonrası durumla ilgili Türkiye’nin tek bir perspektifi olduğunu kaydeden Fidan, şunları söyledi:
“İki devletli tahlil olmadan Gazze’yi kim yönetecek sorusunun gerçek bir soru olduğunu açıkçası kabul etmiyoruz. Gazze esasen savaştan evvel yönetiliyordu, artık de yönetilmeye devam edebilir, kendi kendini yönetmede Gazze’nin bir sorunu yok. Gazze’nin sorunu, işgal altında tutulması ve ateş altında tutulması, altyapısının yok edilmesi, üstyapısının yok edilmesi. Biz şu anda Gazze’nin idaresiyle ilgili değil, korunmasıyla ilgili bir sorun olduğunu düşünüyoruz.”
Türkiye’nin Hamas’ı terör örgütü olarak kabul etmediğini yineleyen Fidan, “Cumhurbaşkanımız da deklare etti, ben de deklare ediyorum, daha evvelki basın toplantılarında da söyledim, biz Hamas’ı terör örgütü olarak tanımıyoruz. Hamas, Filistin devlet sistemi içerisinde faaliyet gösteren bir parti. Biz Filistin Devleti’ni tanıyan bir ülkeyiz, bizimle bir arada 140’a yakın ülke de tanıyor. Hasebiyle biz rastgele bir devletin içerisinde faaliyet gösteren partileri ‘bir terör örgütüdür-değildir’ diye bir sınıflandırmaya tabi tutmuyoruz. Hamas Filistin’in bir gerçeğidir, işgal koşullarında ortaya çıkan bir harekettir, işgal ortadan kalktığı vakit Filistin olağanlaştığı vakit Hamas üzere tertiplerin da olağan hayata geri döneceğini düşünüyoruz.” dedi.
Esir takası konusuna da değinen Fidan, Katar’ın bu mevzuda krizin başından bu yana muazzam bir gayret gösterdiğini ve Türkiye’nin de bu mevzuda elinden geleni yaptığını lisana getirdi.
Fidan, Refah Hudut Kapısı’ndan yardım girişleri konusunda da Mısır idaresinin elinden geleni yaptığını fakat birtakım hassasiyetleri olduğunu söyledi. Mısır nezdinde Türkiye, Suudi Arabistan, Katar ve öbür ülkelerin önemli teşebbüslerde bulunduğunu aktaran Fidan, Mısır’ın bilhassa El-Ariş Limanı’na insani yardımların getirilmesi ve içeriye sokulması tarafında önemli bir uğraş içerisinde olduğunu kelamlarına ekledi.
