Son yıllarda sosyal medya kullanımının küçük yaşlara kadar düşmesi ve dijital uygulamaların yaygınlaşması, birçok tehlikeyi de beraberinde getiriyor. “Challenge” olarak tabir edilen, özellikleri gençleri rekabete ve güç gösterisine yönlendiren meydan okumalar, toplumsal medya platformlarında domino tesiri yaratıp süratle yayılarak geniş kitleleri etkileyebiliyor.
Hemen her gün değişen yüzleriyle ortaya çıkan toplumsal medya akımları, çocukların ve gençlerin ruh sıhhatini etkilemesinin yanı sıra fizikî ziyan da veren tehlikeli boyutlara varabiliyor.
Bu akımların son örneği madeni para ile oynanan “kanlı para” oyunu oldu. Oyunu kaybeden kişi, ellerine madeni parayla vurularak cezalandırılıyor. Bu durum, elde kanama, yara, çatlak ve kırıklara neden olabilirken, uzmanlar oluşan açık yaraların enfeksiyon riskini de artırdığına dikkati çekiyor.
“MEYDAN OKUYUŞA KARŞI ÇOCUK ‘HAYIR’ DİYEMİYOR”
Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim Araştırma Merkezi (SODİMER) Lideri Prof. Dr. Levent Arslan, toplumsal medya akımlarının “challenge” ismi verilen meydan okumalardan oluştuğunu, buz kovası boşaltmaktan baykuş üzere oturmaya kadar birçok farklı akım olduğunu anlattı.
Son devirlerde gençler ortasında şiddet temalı akımların ağır bir halde ortaya çıktığına dikkati çeken Arslan, “tuz buz”, “kuru kahve” ve “bayıltma” akımlarının bunlara örnek olabileceğini söyledi.
Arslan, manzara temalı toplumsal medya platformlarının tesiriyle bu akımların süratle yayıldığını ve sorunlu durumlar yaratabildiğini vurguladı. Bu akımların merkezinde meydan okuma olduğunu aktaran Arslan, bu meydan okuyuşa karşı çocuğun “hayır” diyememesinin sorun teşkil ettiğini kaydetti.
Buradaki temel özelliğin öne çıkma, onanma ve kendini gösterme olduğunu söz eden Arslan, şu değerlendirmede bulundu:
“Bu yüzden de çocuklar karşılıklı olarak birbirlerine bu davranışları yaparak toplumsal medya üzerinde kendilerini göstermek istiyorlar. Zira toplumsal medyanın insanların beynindeki amigdala dediğimiz haz bölgesindeki tesiri bu. Kendini göstermek, onanmak, retweet almak, beğeni almak biçiminde bunlar görülmekte. Bu yüzden de çok süratli bir halde yayılmakta.”
Kanlı para akımına değinen Arslan, anne babalar ile öğretmenlerin bu mevzuda uyarılması ve bu çeşit akımlara ait okullarda denetim düzeneğinin geliştirilmesi gerektiğinin altını çizerek, okulların disiplin işleyişlerini yenilemenin ve öğretmen eğitimlerinin kıymetine dikkati çekti.
“EBEVEYNLER, DİJİTAL OLARAK ÇOCUKLARININ AYAK İZLERİNİ KESİNLİKLE TAKİP ETMELİ”
“Dijital arkadaş” diye bir kavram geliştirdiğini aktaran Arslan, “Ebeveynler, dijital olarak çocuklarının ayak izlerini kesinlikle takip etmeli. Çocukları tabletle bilgisayarla internetle korkutmak yerine onların hangi ortamlarda yer aldığını arkadaşça öğrenmeleri lazım. Buna ‘dijital arkadaşlık’ diyorum” tabirlerini kullandı.
Prof. Dr. Arslan, bu hususta Aile ve Toplumsal Hizmetler Bakanlığına da büyük vazife düştüğünü ve hane içi dijital eğitimin çok değerli olduğuna işaret ederek, ailelerin de çocuklarının hangi site ya da uygulamalara girdiğini, hangi oyunları oynadığını takip etmesi gerektiğini belirtti.
Çocukların uç kutusunun içerisine toz şekerleme doldurarak, “puff bar”
Arslan, birçok çocuğun bunu kullanan ebeveynlerinden gördüğünü, uygun rol model olamadıktan sonra bir sonuç elde etmenin de mümkün olmadığını söyledi.
Sosyal medya akımlarının tehlikesine dikkati çeken Arslan, şunları kaydetti:
“Ölüme kadar götürebilir. Zira hiç ummadığımız fizikî rahatsızlıklar ortaya çıkabiliyor. Bayıltma hareketi bu türlü bir aksiyon. Boğazına vuruyorlar ve çocuk bayılıyor. Lakin burada çocuk her türlü fizikî meşakkate girebilir. O yüzden böylesi akımlar çok tehlikeli. Bulaşık deterjanı yutma diye bir akım var. Bulaşık makinesine koyduğumuz bulaşık deterjanı var ya o topu yutuyor adam. Tuz buz yapıyor kolunun üstüne ve kol bir anda kabarıyor, kimyasal tepkilere uğruyor. Bu yüzden öngörülemeyen tehlikeler de mevcut. Herkesin uyanık olması, bu süreci görmesi ve dijital arkadaşlığı önemsemesi gerekiyor.”
AKIMLARA YÖNELMEDEKİ ESAS SEBEP DUYGUSAL GEREKSİNİMLERİN KARŞILANMAMASI
İbn Haldun Üniversitesi (İHÜ) Rehberlik ve Ruhsal Danışmanlık Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sefa Bulut, cep telefonu kullanımının artması ve toplumsal medyanın yaygınlaşmasıyla pek çok yaş kümesinde toplumsal medya bağımlılığı oluştuğuna dikkati çekti.
Özellikle ergenlik devirlerinde çocukların ve gençlerin var olduklarını kanıtlayabilmek için bu çeşit eğilimlere yöneldiklerini belirten Bulut, akımlara katılmanın öbür nedenini de “sosyalleşerek oluşturulan küçük kümelerin kesimi olmaya çalışmak” formunda açıkladı.
Prof. Dr. Bulut, kanlı para üzere oyunların oynanmasında dizi ve sinemalardaki sahnelerden de etkilenildiğini, bilhassa mevt ve yaralanma sahnelerinin bir mühlet sonra duyarsızlaşmaya sebep olduğunu söyledi.
Bu tıp yaralanmalı oyunlarda kişinin karşısındakinin acısını umursamamaya başladığını ve yenme hissinin galip geldiğini aktaran Bulut, acı çeken tarafın da duyduğu acıya karşın pes etmeyerek sağlam olduğunu kanıtlamaya çalıştığını kaydetti.
“ÇOCUKLARIN DUYGUSAL GEREKSİNİMLERİNE YANIT VERECEK TOPLUMSAL ETKİNLİKLER BULUNMALI”
Aileleri, bu cins durumlara karşı uyanık olmaları konusunda uyaran Bulut, dedi.
Bulut, çocukların girdiği siteler ile üye oldukları toplumsal platformları denetlenmesi, yaşı küçükse kesinlikle filtre programlarının uygulanması, kimi sitelere ve uygulamalara girişinin yasaklanması, ayrıyeten çocuğun siber zorbalık, medya ve internet okuryazarlığı, şahsî bilgilerin paylaşılmaması hususlarında bilgilendirilmesi gerektiğinin altını çizdi.
Gençlerin duygusal muhtaçlıklarının karşılanmasının da değerine işaret eden Bulut, “Çocukların duygusal gereksinimlerine yanıt verecek toplumsal etkinlikler bulunmalı. Arkadaşlarıyla dışarı çıkması, fizikî gücünü atabileceği bir aktiflik, duygusal sıkıntılarını konuşabileceği bir ortam ve kulüp aktiflikleri üzere farklı formüllerin bulunması gerekiyor” diye konuştu.
Prof. Dr. Bulut, bu tıp oyunlara ve akımlara karşı eğilimi azaltmak için bilhassa okullarda koridorlara masa tenisi, dart üzere salon oyunlarının konulması ve koridor etkinliklerinin artırılması teklifinde bulundu.
